طرح ریخته‌گری و آهنگری قطعات سنگین اسفراین که مطالعات و بررسی‌های کارشناسی آن توسط مشاورین وقت در نیمه اول دهه پنجاه در شورای اقتصاد انجام شده است بیانگر نیاز مبرم نظام صنعتی کشور به ایجاد صنایع ملی و مادر بوده و در همین راستا و بر اساس مطالعات کارشناسان داخلی و خارجی، سازمان‌ها و تشکیلاتی جهت توسعه صنایع کشور ایجاد گردیدند؛ از جمله نهادهای تأسیس شده بر پایه تفکر مزبور “بنیاد صنعتی اسفراین” بوده که بر اساس موافقتنامه‌های متبادله طرح با سازمان برنامه و بودجه در سال 1354 می بایستی صنایعی چون ذوب شامل شمش و قطعه‌ریزی (فولادی، چدنی و آلیاژهای غیرآهنی)، آهنگری(با قالب باز و بسته)، ماشینکاری، عملیات حرارتی و تکمیل محصول در آن احداث و در نهایت کارخانه ساخت ماشینهای سنگین تحت عنوان “طرح بنیاد صنعتی اسفراین” شکل گیرد. اما این طرح به دلیل تغییر و تحولات ناشی از انقلاب اسلامی برای مدتی متوقف و دوره سکوت و رکود خود را در پیش گرفت ولی بالاخره در اثر مطالعات و بررسی‌های جدید بعمل آمده و بر اساس سیاست گذاری‌های جدید، 37 نفر از نمایندگان خراسان طی درخواستی از نخست وزیر وقت در سال 1367 مصادف با آغاز تدوین برنامه پنج ساله اول خواستار و پیگیر اجرای این طرح شدند لذا طرح جدیدی تحت عنوان “طرح ایجاد کارخانه ریخته گری و آهنگری قطعات سنگین” پیشنهاد گردید که پس از بررسی‌های فنی و اقتصادی بعمل آمده طرح مذکور در سال 1369 به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و بر اساس مصوبه مورخ 10/10/1369 شورای اقتصاد، محل اجرای طرح شهر اسفراین تعیین و در تاریخ 29/09/1370 عملیات اجرای کارخانه یاد شده در مساحتی به وسعت 1250 هکتار در کیلومتر 12 جاده اسفراین به بجنورد آغاز و همزمان با آن جهت تأمین نیروی انسانی متخصص ”مرکز آموزش مجتمع” نیز در شهر اسفراین تأسیس شد. ( این مرکز هم اکنون به نام دانشکده فنی مهندسی اسفراین تحت پوشش وزارت علوم فعالیت می کند) و متعاقب آن شرکت مجتمع صنعتی اسفراین به عنوان بهره‌بردار این طرح در تاریخ 20/12/1370 با شماره 89046 به ثبت رسید و در سال 1377 بهره‌برداری از فاز اول آن آغاز شد.
فاز دو و سه مجتمع صنعتی در سال 1384 متشکل از آهنگری پرس قالب باز و پرس 6300 تنی و کارگاه ذوب به بهره‌برداری رسید و با افتتاح این دو فاز در واقع چرخه اولیه کارخانه شکل کامل خود را پیدا کرد. با افتتاح این سه فاز محصول مجتمع صنعتی به صورت نیمه ساخته و بدون داشتن شرایط تحویل به یک مصرف کننده واقعی تولید شد بنابراین فاز تکمیلی یا چهار مجتمع طراحی شد و در سال 1386 با حضور دو شرکت ایتالیایی و اتریشی کار ساخت آن شروع شد اما با شروع تحریم‌های ظالمانه شرکت ایتالیایی کار ساخت را متوقف کرد و این باعث شد که در کار ساخت فاز جدید وقفه ایجاد شود.
با تجهیزاتی که در طرح تکمیلی به بهره‌برداری رسید تجهیزات منحصر به فردی در ماشین کاری سنگین، عملیات حرارتی سنگین و ذوب قطره‌ای انجام می شود که با آن محصولات فوق‌العاده با کیفیت می توان تولید کرد.
در سال‌های اخیر نیز واحدهای ذوب قطره ای (ESR)، ماشینکاری و تابگیری با بروزترین تکنولوژی روز دنیا به بهره‌برداری رسیده‌اند. همچنین به منظور افزایش تناژ تولیدی و ارتقاء کیفی محصولات در مجتمع، خط ریخته‌گری مداوم (CCM) در فروردین ماه 1400 به بهره‌برداری رسید.
این مجتمع مجموعه‌ای پویا و متمایل به رشد است که پشتوانه دانش فنی شرکت‌های تولیدی نظیر GFM، بوهلر آلمان، دانیلی ایتالیا، اینتکو اتریش و اشکودا از جمهوری چک را با خود دارد.
در حال حاضر مجتمع صنعتی اسفراین یکی از عمده‌ترین تامین کنندگان فولادهای آلیاژی، قطعات و مقاطع آهنگری و قطعات ریختگی در ایران و منطقه خاورمیانه می باشد.
این مجتمع در حال حاضر برای صنایعی نظیر نفت و گاز، معدن، راه‌آهن، نیروگاه، کشتی‌سازی، سیمان و صنعت فولاد، قطعات و مقاطع مورد نیاز را تأمین می کند.
در سال‌های اخیر محصولات مختلف مجتمع به کشورهایی نظیر آلمان، اتریش، ایتالیا، ترکیه و بلغارستان صادر شده است.
آغاز عملیات اجرایی
۰۴
بهمن
۱۳۷۰
بهره برداری از فاز اول،مشتمل بر کارگاه آهنگری شعاعی
۰۴
بهمن
۱۳۷۵