وقتی خورشید از پشت شانه‌های شاه جهان صورتش را نشان می دهد، مهرگان برایش با زبان‌ها و و لهجه‌های کرمانجی و تاتی و ترکی و روئینی‌اش آواز می خواند. از صدای دوتار بخشی‌های کرمانج تا شعرهای عاشقانه شیخ آذری، از ایستادگی بلقیس تنها تا استواری چنار سوخته، از مهربانی سد بیدواز تا پهلوانی کشتی باچوخه، از پلکانی خانه‌های روئین تا فلامینگوهای میاندشت، از پل بهشت تا میدان مادر، از آبشار ایزی تا آبشار توی.
اینجا اسفراین است، مهد کشتی با چوخه، مهد سادگی و صمیمیت…
اسفراین در متون اسلامی با نام‌های اسفرائین، سپهرآیین و اسپراین شناخته می شود. شهرستان اسفراین به مرکزیت شهر اسفراین در شمال شرق ایران و جنوب شرقی استان خراسان شمالی قرار گرفته است. این شهرستان از شمال و شمال غرب با شهرستانهای بجنورد، شیروان و فاروج، از خاور به شهرستانهای قوچان و نیشابور، از جنوب و جنوب غرب به شهرستان سبزوار، از باختر به شهرستان بجنورد و جاجرم محدود می شود.
بنابر سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1390 ه.ش جمعیت اسفراین 127012 نفر و 35952 خانوار برآورد گردیده است. مهمترین قومیت‌های شهرستان اسفراین، کردها، ترک‌ها، تات‌ها و بربرها می باشند و از لحاظ جغرافیای طبیعی، تشکیلات زمین شناسی اسفراین، ادامه رشته کوه‌های البرز و هم زمان با چین خوردگی آلپی می باشد.
آب و هوای شهرستان اسفراین معتدل است و میانگین دمای سالانه این شهرستان 4/12 درجه سانتیگراد می باشد و این شهرستان به دلیل حاصلخیزی خاک و فراوانی منابع آب زیرزمینی، کشاورزی پررونقی دارد و در واقع اقتصاد کشاورزی نقش مهمی را در چرخه اقتصادی شهرستان ایفا می کند. دامداری از فعالیتهای جنبی اهالی شهرستان اسفراین به شمار می رود و به شیوه سنتی و در کنار زراعت رایج است.
به طور کلی صنایع در شهرستان اسفراین در دو گروه شامل صنایع روستایی و فعالیتهای استخراجی و صنعتی مدرن جای می گیرند. پارچه بافی، قالی و قالیچه بافی، جاجیم بافی و گلیم بافی از جمله صنایع دستی این شهرستان هستند و به ویژه در روستای رویین انواع فاخر اینگونه صنایع بافته می شود.
اسفراین دارای نقاط تاریخی و گردشگری فراوانی می باشد و بیش از 25 بقعه از بزرگان و امامزادگان در این شهرستان وجود دارد. روستای گردشگری رویین با معماری پلکانی، شبیه ماسوله، از معروفترین جاذبه‌های گردشگری این شهرستان می باشد که در یکی از دره‌های دامنه جنوبی آلاداغ قرار گرفته است. از مهمترین جاذبه‌های تاریخی و طبیعی این شهرستان می توان موارد ذیل را نام برد: روستای گردشگری روئین، شهر تاریخی بلقیس، پارک ملی سالوک، آبشار روستای توی، آرامگاه شیخ رضی و …
اسفراین سرزمین دلاوران و پهلوانان بوده و آیین شکوهمند “کشتی با چوخه” همه ساله در چهاردهمین روز از فروردین و آغاز بهار، مشتاقان زیادی را از سرتاسر ایران به این دیار در گود کشتی “چشمه زینل خان” سوق می دهد و سنت هزار ساله کشتی با چوخه را پاس می دارند و در واقع جشنواره ای از فرهنگ و تمدن را رقم می زنند.
شهرستان اسفراین جزو اولین مراکز جمعیتی است که اقوام آریایی پس از ورود به ایران در آن سکنی گزیدند. شهر اسفراین با اینکه در طول تاریخ صدمات فراوانی متحمل شده است، لیکن با تلاش و همت مردم به توسعه قابل توجهی دست یافته است و در حال حاضر یکی از شهرهای آباد استان خراسان شمالی به شمار می آید.
امروزه مراکز صنعتی زیادی در این شهرستان ایجاد شده است که از مهمترین مراکز عظیم صنعتی این شهرستان می‌توان از مجتمع صنعتی فولاد اسفراین نام برد که از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان انواع قطعات و مقاطع فولاد آلیاژی در خاورمیانه می باشد و بالغ بر 3 هزار نیروی کار به صورت مستقیم و غیرمستقیم در آن مشغول به فعالیت می باشند.
این مرکز بزرگ صنعتی در 12 کیلومتری جاده اسفراین به بجنورد واقع شده است.